Намозни, рўзани, махсус вожибларни тарк этиш нафсга тааллуқли гуноҳдир. Закотни тарк этиш, бирон жонни ўлдириш, мол-мулкка босқинчилик қилиш, ор-номусни топташ бандаларнинг ҳақларига тааллуқли гуноҳлардир. Шунингдек, бидъат амалларга чақириб, гуноҳларга рағбат уйғотиш, Оллоҳ таоло рози бўлмайдиган ишларга журъат этиш ҳам (хавфу ражони баробар билмасдан, ражони хавфдан устун қўядиган баъзи воизларни мана шундай "журъат"да айблаш мумкин) ўзгаларнинг ҳақларига тажовуз саналади. Банда ва Оллоҳ таоло орасидаги гуноҳ, агар ширк бўлмаса, афв этилишига умид қилиш мумкин. Хабарда келади: "Битиклар учтадир: кечириладиган гуноҳлар битиги; кечирилмайдиган гуноҳлар битиги; тарк қилинмайдиган битик. Бандалар билан Оллоҳ таоло орасидаги гуноҳлар кечириладиган гуноҳлар битигида, Оллоҳ таолога ширк қилиш кечирилмайдиган гуноҳлар битигидадир. Бандаларнинг ҳақларига тажовуз қилган золимлар, то афв этилгунга қадар зулми учун ҳисоб беради. Уларнинг гуноҳлари тарк этилмайдиган битикда қайд қилинган" (Аҳмад, Ҳаким ривояти, саҳиҳ). Билгилки, гуноҳлар сағоир (кичик гуноҳлар) ва кабоирга (катта гуноҳлар) бўлинади. Гуноҳларни катта-кичикка бўлишда ҳар хилликлар мавжуд. Баъзилар айтади: "Гуноҳнинг катта ё кичиги йўқ. Оллоҳга қарши ҳар бир иш улуғ жиноятдир". Бу заиф қараш. Чунки, Оллоҳ таоло айтади: "Агар сизлар манъ этилган гуноҳларнинг катталаридан сақлансангизлар, қилган кичик гуноҳларингизни ўчирурмиз ва сизларни улуғ манзил – жаннатга киритурмиз" (Нисо, 31-оят); "Улар (яъни, жаннатга сазовор бўлганлар) кичик хатолардан бошқа катта гуноҳлардан ва бузуқликлардан йироқ бўладиган зотлардир. Албатта Парвардигорингиз мағ-фирати кенг зотдир. У сизларни (яъни, оталарингиз Одамни) ўзи ердан – тупроқдан пайдо қилган пайтиданоқ ва сизлар оналарингизнинг қорнида ҳомила бўлган пайтингизданоқ жуда яхши билгувчидир. Бас, сизлар ўзларингизни покламай қўя қолинглар! У тақводор бўлган кишиларни ҳам жуда яхши билгувчидир" (Нажм, 32-оят). Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: "Беш вақт намоз ва жума намозлари уларнинг орасидаги гуноҳларга каффоратдир, агар катта гуноҳлардан сақланилса" (Муслим ривояти). Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розийаллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини ривоят қилади: "Оллоҳга ширк келтириш, ота-онага оқ бўлиш, одам ўлдириш, ёлғон ғасам ичиш катта гуноҳлардандир" (Бухорий ривояти).
Саҳоба ва тобеъинлар катта гуноҳларни тўртта, еттита, тўққизта, ўн битта ва ундан ортиқ деб, уларнинг сонида ихтилофга боришган. Ибн Масъуд катта гуноҳлар сонини тўртта, Ибн Умар еттита, Абдуллоҳ ибн Амр тўққизта дейишган. Ибн Аббос Ибн Умарнинг: "Катта гуноҳлар сони еттита", деган сўзини эшитиб, шундай деган экан: "Гуноҳи кабиранинг еттитадан кўра етмишта экани ҳақиқатга яқинроқдир". Мурра розийаллоҳу анҳу дейди: "Оллоҳ қайтарган ҳар бир нарса гуноҳи кабирадир". Бошқаси айтади: "Оллоҳ тарафидан эвазига жаҳаннам ваъда қилинган ҳар бир гуноҳ кабира жумласидандир". Салафлардан баъзилари дейди: "Дунёда жазони вожиб қиладиган ҳар қандай иш гуноҳи кабирадир". Яна
K2_ARTICLE_CONTENT
Кичик ва катта гуноҳдан тавба қилиш
- 19/01/2018
- 11029 K2_VIEWS
Кичик ва катта гуноҳдан тавба қилиш
Гуноҳларнинг қисмларга бўлиниши ва банданинг сифатлари
Билгилки, инсоннинг сифатлари ва хулқлари кўпдир. Гуноҳларнинг келиб чиқиши тўртта сифатга бориб тақалади: а) рубубийлик сифатлари (яратувчига хос сифатлар); б) шайтонийлик сифатлари; в) ҳайвонийлик сифатлари; г) ёввойилик сифатлари. Инсон тийнати ҳар хил аралашмалардан қорилган. Ҳаммаси ўз таъсирига эга, бамисоли шакар, сирка ва заъфарон сиканжабин қоришмасида турли таъсирларга эга бўлганидек. Кибр, фахр, ғурур, мақтовни севиш, беҳожатликни яхши кўриш, боқий қолишни орзу қилиш, ҳаммадан устун бўлишни исташ, ҳатто "мен сизнинг парвардигорингизман", деган даражагача бориш кабилар рубубийлик сифатларига иштиёқни қўзғайди. Барча гуноҳи кабиралар мана шу нуқтадан ёйилади. Кўпчилик бу гуноҳлардан ғофил қолиб, уларни гуноҳ санамайди. Аслида улар шаксиз ҳалокатга олиб борувчи энг катта гуноҳлар бўлиб, аксар жиноятларнинг онасидир. Ҳасад, зулм-ситам, ҳийла, алдамчилик, фасод ва макрга буюриш, товламачилик, мунофиқлик, бидъат ва залолатга даъват қилиш кабилар шайтоний сифатлардан тарқалади. Қизғанчиқлик, очкўзлик, жинсий ва қорин шаҳватини қондириш учун ҳирс билан ташланиш, зино, баччабозлик, ўғирлик, етимларнинг молига хиёнат, дунё орттиришга меҳр кабилар ҳайвоний сифатдан туғилади. Ёввойилик сифати эса, ғазаб, нафрат, одамларга қўл кўтариш, сўкиш, ўлдириш, мол-мулкни зоеъ қилиш каби иллатларни пайдо қилади. Барча гуноҳлар мана шу сифатлардан тармоқланиб, ёйилади. Бу сифатлар инсон фитратида аста-секин ҳаракатланиб бири иккинчисига йўл очади. Аввало, ҳайвонийлик сифати ғолиб келиб, кейин унга ёввойилик сифатлари эргашади. Улар бирлашиб, ақлни қаллоблик, маккорлик ва ҳийла йўлида ишлатади. Бу шайтоний сифатдир. Кейин фахр, иззат, улуғлик ва буюкликни даъво қилиш, барчадан устунликни қасд қилиш каби рубубийлик сифатлари фитратни эгаллайди. Мазкур сифатлар гуноҳларнинг онаси ва манбаидир. Сўнг гуноҳлар аъзоларга ёйилади. Куфр, бидъат, нифоқ, ичиқоралик каби сифатлар қалбда қарор топади. Баъзилари кўз ва қулоқда муқим бўлса, яна баъзилари тилда, қорин ва жинсий аъзоларда, қўл ва оёқларда, умуман, барча аъзоларда маскан топади. Билгилки, гуноҳлар икки қисмга ажралади: – банда ва Оллоҳ таоло орасидаги гуноҳлар; – бандаларнинг ҳақларига тааллуқли гуноҳлар.